Samenwerkingsovereenkomst: Wat is het, waarom heb ik het nodig en wat moet er instaan?
Heb ik écht een dienstverleningsovereenkomst nodig?
Je hebt je eigen managementvennootschap, de samenwerking met je klant loopt vlotjes en je facturen worden elke maand netjes betaald. Goed geregeld, toch? 😌
Maar staat dat ook allemaal op papier? Of is het vooral bij pot en pint besproken en denk je: “Wij komen goed toch overeen, dat loopt wel op wieltjes…”? Kan best zijn, tot er plots wél discussie is. Of iemand ziek wordt. Of je klant plots de samenwerking stopzet. Zonder pardon. Dan sta je daar met lege handen.
En net daarom is een dienstverleningsovereenkomst geen overbodige luxe. Wat dat precies is, waarom je ’t nodig hebt en wat er absoluut moet instaan? Je leest het hieronder. Gelezen en goedgekeurd door onze jurist. Inclusief voorbeeldcontracten, zodat je meteen aan de slag kan.
TL;DR
✔ Werk je via een managementvennootschap? 👉 Dan maak je best een dienstverleningsovereenkomst op.
✔ Die regelt wat je doet, hoeveel je werkt, hoeveel je krijgt én wat er gebeurt als de samenwerking stopt.
✔ Geen overeenkomst = geen duidelijk kader = geen bescherming als het nodig is.
Wat is een dienstverleningsovereenkomst?
Je hebt de term vast al eens horen vallen: dienstverleningsovereenkomst, samenwerkingsovereenkomst of service agreement (what’s in a name). Niet onbelangrijk als je met een managementvennootschap werkt en opdrachten uitvoert voor een klant. Maar wat is dat nu eigenlijk precies?
Een dienstverleningsovereenkomst is het contract tussen jouw vennootschap en je opdrachtgever. Daarin leg je vast wat je precies doet, hoeveel dat kost en onder welke voorwaarden. Denk aan: hoe wordt je vergoeding berekend? Wat gebeurt er als je ziek bent? Wie is eigenaar van wat je aanlevert? En hoe stap je weer uit die samenwerking?
Niet zomaar een A4’tje dus, maar een goeie juridische basis om samen te werken. Om het in de woorden van onze jurist te zeggen: “Goeie afspraken, maken goeie vrienden.” Of in dit geval: goeie klanten.
Waarom is dat zo belangrijk?
Het korte antwoord: omdat er voor zelfstandigen nu eenmaal geen wettelijk kader is. Punt. En da’s een groot verschil met toen je nog in loondienst werkte. Voor werknemers ligt er namelijk een duidelijk juridisch vangnet klaar (nope, ’t is niet zomaar een gouden kooi). Wat er ook gebeurt, ’t is meestal wel goed geregeld.
Met je vennootschap is dat anders. Ja, er zijn veel voordelen (hallo, vrijheid). Maar wat als je ziek bent? Hoeveel uren moet je op een dag presteren? Hoe zit dat met bonussen? En wie draait op voor fouten? Als dat allemaal niet op papier staat, heb je ook geen houvast. En grijp dan nog maar eens terug naar die ‘goeie vrienden’.
Wat als je geen overeenkomst hebt?
Denk je nu, ’t zal wel allemaal niet zo’n vaart lopen? Dat dacht Trevor ook. Tot zijn klant ineens de samenwerking stopzette en hij van de ene dag op de andere zonder werk én inkomen zat. Tja, vrijheid genoeg. Maar die uitblijvende facturen waren toch een ander verhaal. Auwtch.
Zo concreet kan het dus fout lopen als er niets op papier staat. Geen overeenkomst = geen poot om op te staan. Met een goed contract wél: heldere afspraken, duidelijke verwachtingen en mentale rust voor jezelf. En laat ons eerlijk zijn: als er ooit wél spanning ontstaat, ben je blij dat alles op papier staat.
Wat moet er in zo’n overeenkomst staan?
Bon, je weet nu dat je best zo’n overeenkomst opmaakt. Maar voor je eraan begint: wat moet daar eigenlijk allemaal in staan? We doken in tientallen contracten en haalden er de belangrijkste punten uit. Zodat je niks over het hoofd ziet.
Jep, ‘t kan best een lijvig document worden. Maar liever een goed gevuld contract dan lege beloftes achteraf, toch? (We kunnen hier stilaan een spreekwoordenboek vullen 🤭).
Omschrijving van de dienst
Of beter: wat doe je daar eigenlijk? Belangrijk is dat de scope van je opdracht duidelijk is. Zodat je klant weet wat ze van jou mogen verwachten. Al zien we daar in de praktijk weinig discussie over. Is dat wel zo, dan stopt de samenwerking meestal gewoon, in plaats van dan dat er met zware argumenten wordt gegooid.
Tip van onze jurist
Lees de omschrijving altijd even na en stel jezelf de vraag: is dit de job die ik effectief aanga? En hou het simpel. Je wil dat contract namelijk niet bij elke titelwijziging op LinkedIn gaan aanpassen.
Vergoeding: maandfee of dagtarief?
Goeie vraag. In principe kan het allebei. Maar weet wel: de keuze die je maakt, heeft gevolgen voor de rest van je overeenkomst.
Werk je met een dagtarief, dan factureer je per gepresteerde dag. Flexibel? Zeker. Maar alleen als er ook effectief dagen worden afgenomen. Anders sta je al snel droog. Tenzij je daar vooraf goeie afspraken over maakt, bijvoorbeeld via een minimum aantal dagen per jaar.
Een maandfee biedt op dat vlak meer zekerheid: je krijgt een vast bedrag, ongeacht hoeveel dagen je werkt. Minder risico, meer stabiliteit. Vooral handig als je klant je op vaste basis inzet.
Minimum aantal dagen
Een van de zaken die het vaakst vergeten wordt, als je ’t ons vraagt. En toch is het zó belangrijk. Want zonder minimumafname geef je jouw klant alle speelruimte, ook tijdens de opzegtermijn. Wat als je klant bijvoorbeeld beslist om simpelweg geen dagen meer af te nemen? Juist ja, geen facturen én geen inkomen. En dat willen we vermijden.
Voorzie daarom een clausule waarin staat hoeveel dagen je minstens werkt voor je klant, én over welke termijn. Bijvoorbeeld: 220 dagen per jaar, gespreid over 12 maanden.
En een maximum aantal dagen? Kan, maar komt minder vaak voor. Je zou dat kunnen opnemen als je je agenda wil afbakenen.
Indexatie
Zo’n jaarlijkse indexatie zoals je die kende in loondienst? Die zie je zelden opduiken in een samenwerkingsovereenkomst. En da’s niet toevallig: de klassieke consumentenprijsindex (CPI) mag je in principe niet zomaar gebruiken.
Wat soms opduikt, is een sectorale loonindex als referentie, zoals die van Agoria, de technologiefederatie. Die durft weleens opduiken in IT- of consultancycontracten, maar blijft toch eerder uitzondering dan regel.
Wat je dan wél kan doen? Afspreken dat je jaarlijks samenzit om je tarieven te herbekijken. En da’s meteen een win, want dan bespreek je automatisch ook de hele samenwerking Wat loopt goed? Wat is veranderd? Zijn de verwachtingen nog juist? Kom je er niet uit, dan kan je de samenwerking gewoon stopzetten. Da’s juridisch perfect verdedigbaar.
Bijkomende kosten
Oké, je tarief ligt vast, het aantal dagen ook. Maar wat met bijkomende kosten? Denk aan buitenlandse verplaatsingen, hotels, lunches of tools die je van je klant moet gebruiken.
In de praktijk is dit vaak rolspecifiek. Werk je op locatie, reis je veel, of moet je investeren in specifieke zaken voor het project? Dan is het logisch dat je die kosten kan doorrekenen. Maar: de meeste klanten willen wél controle houden over wat er binnenkomt.
Daarom zie je meestal één belangrijke voorwaarde: pre-approval. Extra kosten moeten op voorhand goedgekeurd worden. Dat beschermt je klant tegen verrassingen én jou tegen discussies over terugbetaling.
Tip van onze jurist
Zet expliciet in je contract welke kosten je mag doorrekenen, onder welke voorwaarden, en of er een plafond op zit. Beter vooraf geregeld dan achteraf discussie.
Intellectuele eigendom (IP)
Lever je teksten, code, strategieën of ontwerpen aan je klant? Dan is de hamvraag: van wie is dat eigenlijk? Zonder afspraken blijft het IP in principe bij jou. Klinkt als een voordeel, maar da’s ook een recipe for disaster als je klant denkt dat het automatisch van hen is. Spoiler: dat is het dus niet.
Leg daarom contractueel vast wat je oplevert, wie eigenaar is en wat je klant er wel of niet mee mag doen. Voor beide partijen zorgt dat voor rust en helderheid. En belangrijk: anders dan bij werknemers is er bij zelfstandigen géén wettelijk vermoeden van overdracht.
Tip van onze fiscalist
Wil je in aanmerking komen voor auteursrechten? Dan doe je er goed aan het intellectuele eigendom op je werk net wél over te dragen aan je opdrachtgever. Want zonder overdracht geen fiscaal interessante auteursrechtenvergoeding. Hoe dat precies zit? Daar komt binnenkort een blog over online - jep, we zijn al aan ‘t schrijven!
Exclusiviteit, non-compete & non-solicit
We hadden je beloofd om geen vakjargon te gebruiken, maar hier konden we er niet onderuit. Dus eerst even helder voor je uitgelegd:
Exclusiviteit: je mag maar voor één klant (of sector) werken
Non-compete: Tijdens, maar ook na het einde van je opdracht mag je tijdelijk niet concurreren
Non-solicit: je mag geen medewerkers of klanten wegplukken bij je opdrachtgever
Exclusiviteit is meestal geen groot issue als je (bijna) fulltime voor één klant werkt. Het is ook logisch dat je dan niet tegelijk voor een directe concurrent gaat werken. Maar het moet wél werkbaar blijven. Ben je bijvoorbeeld salesmanager en geef je ook salescoaching aan andere bedrijven? Dan zorg je er best voor dat je non-exclusiviteit duidelijk omschreven is.
Wat is de marktstandaard bij een non-compete en non-solicit? Een non-compete van 12 maanden, beperkt tot het segment of de sector van je klant. Een non-solicit mag soms iets langer lopen, bijvoorbeeld tot 24 maanden.
Tip van onze jurist
Let op met exclusiviteit als je geen duidelijk minimum aantal dagen hebt afgesproken. Want als je klant je exclusief bindt, maar daarna nauwelijks nog werk toewijst? Dan zit jij vast, zonder inkomen. Oei… Check ook altijd de scope van je non-compete: die mag je beroep niet onmogelijk maken. Denk aan het voorbeeld van de salesmanager die ook coaching geeft.
Beëindiging: opzegtermijn & voorwaarden
Het is niet omdat je zelfstandig bent, dat er geen afspraken nodig zijn over het stopzetten van de samenwerking. Integendeel. De vuistregel? Een opzegtermijn van drie maanden als je (bijna) fulltime werkt voor je klant. Altijd wederkerig, dus zowel voor jou als voor je klant. Doe je dat niet? Zorg dan dat daar een goeie reden of commerciële compensatie tegenover staat.
En let op: zorg ervoor dat je opzegtermijn in lijn is met je non-compete. Het zou best vervelend zijn als de samenwerking stopt, en jij door je non-compete 12 maanden niks anders meer mag doen. Bij een lange non-compete hoort een langere opzegtermijn.
Aansprakelijkheid
Buitencontractuele aansprakelijkheid
Tot eind 2024 zat je als zelfstandig zaakvoerder redelijk safe. Als er iets misliep, kon je klant enkel je vennootschap aanspreken. Sinds 1 januari 2025 is dat anders. Je kan nu ook persoonlijk aansprakelijk gesteld worden.
Daarom zie je sinds kort in veel contracten een extra clausule verschijnen: eentje waarin staat dat partijen elkaar niet persoonlijk zullen aanspreken, alleen elkaars vennootschap. Zo hou je het zakelijk én bescherm je jezelf tegen juridische verrassingen.
Aansprakelijkheidsbeperking
In commerciële contracten wordt die vaak beperkt tot directe schade, en maximaal het bedrag van je laatste facturatiejaar. In managementovereenkomsten, zeker op C-level, zie je dat minder vaak terug.
Toch worden er bijna nooit claims ingediend. Waarom? Omdat je als dienstverlener geen resultaat garandeert, maar een inspanning. Zolang je gewoon je werk doet en er niets fout loopt, is het risico beperkt.
Werk je als developer of inhoudelijk expert? Dan kan je wél over zo’n beperking onderhandelen. Zeker als je rol is afgebakend en weinig strategisch risico inhoudt.
Tip van onze verzekeringsexpert
Een goed contract is je eerste bescherming. Maar een verzekering die afgestemd is op wat daarin staat? Da’s je second line of defense.
Schijnzelfstandigheid
Tja, de olifant in de kamer, hoe zit dat nu met schijnzelfstandigheid? Goed nieuws, we schreven er al een uitgebreide blog over (die lees je hier). Maar voor wie snel wil weten waar het op staat:
Beschikbaar zijn voor je klant is oké. Maar zodra jij toestemming moet vragen voor vakantie of thuiswerk, voelt dat al snel als ‘onder gezag werken’. En dat is precies wat je wil vermijden. Is er geen gezagsrelatie? Dan zit je meestal wel safe.
Tip van onze jurist
Laat zinnen als ‘dit contract is geen arbeidsovereenkomst’ gerust achterwege. Niet omdat ze overbodig zijn, maar omdat ze weinig uithalen als je in de praktijk gewoon als schijnzelfstandige aan het werk bent. Zo’n zin verandert de feiten niet.
Er wordt altijd uitgegaan van de realiteit. Anders is het een beetje zoals een luid feestje geven tot een gat in de nacht, en dan een bordje aan je voordeur hangen met: “Hier is de wet niet van toepassing.”
Onderhandelen: ja of nee?
Nu je weet wat er in je overeenkomst moet staan, komt de vraag: kan je daar ook nog over onderhandelen?
Het korte antwoord: ja, dat kan. Maar als je ’t ons vraagt: probeer niet te sleutelen aan standaardclausules die voor élke zelfstandige in het bedrijf gelden. Je maakt er geen goeie indruk mee, en de kans dat je iets gedaan krijgt is klein. Zeker als je opdrachtgever al jarenlang op die manier werkt, gaan ze dat niet speciaal voor jou aanpassen.
Waar er wél ruimte zit? In de afspraken over hoe jullie samenwerken:
Hoeveel dagen werk je precies?
Hoe wordt een maand ingevuld?
Wat als je rol evolueert?
Hoe zit het met je beschikbaarheid?
Kortom: alles wat onder het operationele valt. Dat zijn je quick wins.
Tip van onze jurist
Zie je gesprek over je contract ook als je visitekaartje. Stel je jezelf voor als een ervaren dienstverlener, maar discussieer je over élk puntje alsof je een starter bent? Dan klopt het plaatje niet. Wees kritisch, maar professioneel. En onderhandel waar het telt.
Het belangrijkste? Dat je het gesprek gewoon aangaat. Is er iets niet duidelijk? Vraag het. Probeer te begrijpen waarom je opdrachtgever je bijvoorbeeld exclusief wil binden. Dat gesprek is vaak waardevoller dan de uiteindelijke overeenkomst.
Conclusie
Een dienstverleningsovereenkomst of samenwerkingsovereenkomst is niet zomaar een uitgeschreven A4’tje (oké, in ’t echt zijn het er veel meer, maar je snapt wat we bedoelen). Zie het als een hefboom om duidelijke afspraken te maken, misverstanden te voorkomen en je samenwerking professioneel te laten verlopen.
En om dat gesprek eens open te trekken. Wat moet er zeker instaan? Wat vinden jullie allebei belangrijk? En wat betekent dat concreet voor de samenwerking? Zodat er meteen ook wederzijds vertrouwen is. Want da’s waar het uiteindelijk om draait. En je weet het ondertussen al: goeie afspraken maken goeie vrienden. Jep, ook in business.
En gelukkig kan je hieronder de templates downloaden die wij gebruiken voor het opstellen van een service agreement. Natuurlijk moet deze aangepast worden aan jouw diensten. Maar zo heb je toch een goede basis voor jouw overeenkomst.
Wil je die overeenkomst toch eens laten nalezen?
Of twijfel je of alles wel goed op papier staat? Je weet ons (én onze jurist) te vinden, hé. En geloof ons, er passeert hier niks door de mazen van ’t net. Integendeel.
TIP: Schrijf je in in onze nieuwsbrief (onderaan de homepagina), want dan verschijnt er misschien binnenkort wel eens een voorbeeldcontract in jouw mailbox 😉
Woordenschatlijst voor niet-boekhouders
-
Je klant (of de klanten van jouw klant) kan jou als persoon (en niet enkel je vennootschap) aansprakelijk stellen voor fouten of schade. Sinds 2025 terug mogelijk
-
Vergoeding per gewerkte dag. Je factureert alleen voor de dagen waarop je effectief werkt.
-
Contract tussen jouw vennootschap en je klant, met afspraken over je rol, vergoeding en voorwaarden van de samenwerking.
-
Is dus gewoon een ander woord voor dienstverleningsovereenkomst. En zetten we hier gewoon nog eens bij voor ‘t geval je samenwerkingsovereenkomst had opgezocht ;-) betekent dus ook: Contract tussen jouw vennootschap en je klant, met afspraken over je rol, vergoeding en voorwaarden van de samenwerking.
-
Is dus gewoon een ander woord voor dienstverleningsovereenkomst. En zetten we hier gewoon nog eens bij voor ‘t geval je service agreement had opgezocht ;-) betekent dus ook: Contract tussen jouw vennootschap en je klant, met afspraken over je rol, vergoeding en voorwaarden van de samenwerking.
-
Afspraak dat je alleen voor die ene klant werkt (of binnen een bepaalde sector niet voor concurrentie gaat werken).
-
Een jaarlijkse aanpassing van je tarief, meestal op basis van de inflatie of een sectorale loonindex. Wordt in dienstverleningsovereenkomsten meestal niet toegepast.
-
Alles wat je creëert in opdracht van je klant (zoals teksten, code of strategieën). Tenzij anders afgesproken, blijft dat van jou.
-
Vaste maandelijkse vergoeding, los van hoeveel dagen je die maand precies werkt.
-
Een vennootschap (meestal een bv) waarmee je factureert als dienstverlener, in plaats van in loondienst te werken.
-
Afspraak over het minimum aantal dagen dat je klant jou moet inzetten (en dus betalen).
-
Na afloop van je opdracht mag je tijdelijk niet voor concurrenten van je klant werken.
-
Je mag geen medewerkers of klanten van je opdrachtgever weghalen of benaderen voor je eigen business.
-
Voorafgaande goedkeuring. Wordt vaak gebruikt voor extra kosten die je wil doorrekenen aan je klant.
-
Als je zogezegd zelfstandig bent, maar in de praktijk werkt als een werknemer (onder gezag), dan kan de fiscus dat aanvechten.
