Schijnzelfstandig? Zo vermijd je het
Oei, ben ik nu schijnzelfstandig?
Nét je managementvennootschap opgericht, en aan de slag voor één vaste klant? Lap, da’s schijnzelfstandigheid, zeker? Trust us, je bent niet de eerste die dat denkt. Gelukkig is het allemaal niet zo zwart-wit. Meer nog: het grootste risico ligt niet bij jou, maar bij je klant.
Toch zijn er een paar dingen waar je beter wél op let. Doe je dat niet, dan riskeert je klant (en jij misschien ook) een serieuze financiële kater (miauw 🐈) waar je spontaan migraine van krijgt.
Hoe je dat vermijdt? Met een degelijke samenwerkingsovereenkomst, geen gezag van een baas en jij die gewoon je ding doet. Lees: jij bepaalt zélf wat, wanneer en hoe je werkt. Geef toe, dat klinkt al beter, hé. Hoe dat er in de praktijk uitziet (én hoe je dat slim op papier zet)? Dat lees je hieronder.
TL;DR
✔ Schijnzelfstandigheid draait niet om het aantal klanten, maar om of je écht zelfstandig werkt. Lees: je bepaalt zélf wat, wanneer en hoe je werkt.
✔ Werk je onder gezag? Dan ben je geen zelfstandige. Vennootschap of niet.
✔ Een degelijke samenwerkingsovereenkomst helpt, maar alleen als je ze ook naleeft.
✔ Moet je er wakker van liggen? Nope. Is het een reëel risico? Absoluut.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Je bent net zelfstandig geworden, yes! Alleen werk je voorlopig maar voor één klant, je vorige baas bijvoorbeeld. Eerlijk? Je zou niet de eerste zijn die bij ons aanklopt met de vraag: “Oei, ben ik nu schijnzelfstandig?” 😬
Er doen namelijk nogal wat cowboyverhalen de ronde als je ’t ons vraagt. Voor je meteen in de stress (of op je paard) zit: wat is schijnzelfstandigheid nu eigenlijk?
“Een schijnzelfstandige is een werknemer die het statuut van zelfstandige heeft, maar in realiteit een job uitvoert onder het gezag van een werkgever.” (bron)
Simpel gezegd? Je werkt tegen loon én onder het gezag van een werkgever die bepaalt wat je doet, wanneer je het doet en hoe je het doet. Jep, zelfs wanneer jij verlof mag nemen.
Hoeveel klanten je hebt, maakt op zich niet zoveel uit. Wat wél telt, is of je echt zelfstandig werkt. Zet je dus gewoon je oude job verder mét een factuur erbij? Dan check je beter nog eens je samenwerking.
Hoe vermijd je schijnzelfstandigheid?
Nu je weet dat het vooral om gezag draait, is het handig om te snappen wat dat precies betekent. Ah ja, zo weet je ook meteen hoe je schijnzelfstandigheid vermijdt. En daarvoor ben je hier, toch?
Een paar voorbeelden:
Je bepaalt zélf hoe je je opdracht uitvoert en organiseert.
Niemand controleert je werkproces, alleen het eindresultaat telt.
Je beslist zélf over je uren en je vakantie (aloha).
Je mag voor meerdere klanten werken.
Je gebruikt je eigen materiaal (laptop, gsm, …).
Je hebt geen gegarandeerd inkomen (als je ziek bent, krijg je niks).
Kortom: jij beslist alles zelf, en je draagt ook zelf de risico’s. Zoals een echte zelfstandige dus, hé.
Belangrijk: je hoeft niet per se aan elk punt hierboven te voldoen. Je mag dus perfect een laptop van je klant gebruiken, bijvoorbeeld om veiligheidsredenen. Of je mag een exclusiviteitsclausule hebben als dat logisch is binnen jullie markt. Het gaat om het totaalplaatje: zolang niet alles wijst op een werknemersrelatie, zit je goed.
Wat zijn de risico’s?
Je zou kunnen denken: “Het zal wel allemaal zo’n vaart niet lopen”. Maar vergis je niet: de risico’s zijn niet min. Laat ons duidelijk zijn: het grootste risico ligt bij je klant. Werk jij als ‘zelfstandige in loondienst’ en komt de fiscus of RSZ erachter? Dan mag je opdrachtgever dit ophoesten:
💰 Achterstallige sociale bijdragen
💰 Achterstallige bedrijfsvoorheffing
💰 Een fikse boete erbovenop
Maar ook jij zit niet meteen safe. Als schijnzelfstandige mag je dit zélf betalen:
💰 De afgetrokken btw
💰 Achterstallige bedrijfsvoorheffing
Zeg nu zelf, zuurverdiende centen die je liever in je eigen zakken houdt. Want als zelfstandige moet je al genoeg afdragen, zonder daar nog eens boetes bovenop te krijgen.
Oplossing: de samenwerkingsovereenkomst
Wil je vermijden dat de fiscus plots bij je aanklopt? Snappen we! Gelukkig kan je met een degelijke samenwerkingsovereenkomst duidelijk maken dat je wél zelfstandig bent (en niet gewoon doet alsof om belastingen te ontwijken).
Wat zet je er beter (niet) in?
🚫 Vakantiegeld, doorbetaling bij ziekte of een groepsverzekering? Laat die eruit!
🚫 Een te enge omschrijving van de job. Laat wat speelruimte.
🚫 Een vast werkrooster. Je spreekt natuurlijk wel af hoeveel dagen je werkt (en aan welk dagtarief*), maar níét op welke dagen of van hoe laat tot hoe laat.
🚫 Werkmateriaal? Gebruik zoveel mogelijk je eigen spullen (laptop, gsm, auto, …). Behalve als het écht logisch is. Als CFO bij Audi zal je bijvoorbeeld niet met jouw eigen Mercedes moeten afkomen. Just saying.
En het allerbelangrijkste? Zorg dat je niet alleen mooie afspraken op papier zet, maar ze ook echt naleeft. Geen stiekeme werknemer spelen dus terwijl je officieel zelfstandige bent. Want eerlijk: waarom ben je dan ooit zelfstandig geworden? (En nee, “voor de fiscaliteit” is géén goed antwoord. Oeps.)
*Een dagfee is het meest logisch. Sommige opdrachtgevers verkiezen een maandfee voor het gemak (minder administratie) da’s ook verdedigbaar, zolang je zelfstandige status duidelijk blijft.
Conclusie
Werk je als zelfstandige, maar verloopt alles nog nét zoals in loondienst? Dan zit je op glad ijs. Maar als die werknemersvoordelen en het gezag ontbreken, zit je goed. Ja, ook als je maar één klant hebt. Moet je hier dus van wakker liggen? Nee. Is het een risico om niet zomaar te negeren? Zéker.
Wat telt is dit: het gezag en de band van ondergeschiktheid. Werk je dus onder controle, dan ben je géén zelfstandige.
En onthoud: de realiteit is belangrijker dan je contract. Je mag nog zo’n schoon papier opstellen, als je verlof moet aanvragen, enkel tijdens kantooruren mag werken en de collectieve sluiting volgt, dan weet de fiscus genoeg.
Belangrijk om te weten: het grootste risico ligt bij je opdrachtgever, niet bij jou. Maar dat betekent niet dat jij niks te verliezen hebt.
Toch nog aan ’t twijfelen of je contract goed in elkaar zit?
Plan een babbeltje in, of hou de website van die van de boekhouding in de gaten (jep, er komt nog een uitgebreide blog over hoe zo’n contract eruit ziet mét een voorbeeldcontract). Zo ben je zeker van je stuk (én van je geld). En daar doen we ‘t voor!
Woordenschatlijst voor niet-boekhouders
Als ze bij die van de boekhouding enthousiast beginnen over bedrijfsvoorheffing en RSZ-bijdragen terwijl jij eigenlijk gewoon wil weten of er geen risico is op schijnzelfstandigheid, dan is deze woordenlijst voor jou. 😉
-
Dat is het deel van je inkomen waar de overheid al meteen een stukje van afsnoept nog vóór het op je rekening komt. Denk: de fiscus vertrouwt je niet om zelf opzij te zetten, dus doet je werkgever of vennootschap het maar ineens voor jou. Wordt later verrekend bij je belastingaangifte.
-
Bedrag dat normaal ingehouden wordt op een loon. Bij schijnzelfstandigheid kan de fiscus dit alsnog opeisen bij je klant én bij jou.
-
Periode waarin een bedrijf verplicht gesloten is (bv. tijdens bouwverlof of tussen kerst en nieuwjaar). Als je die moet volgen, kan dat wijzen op schijnzelfstandigheid.
-
Je werkt onder instructies van een opdrachtgever: zij bepalen wat je doet, wanneer en hoe. Dat wijst op een band van ondergeschiktheid.
-
Socialezekerheidsbijdragen die normaal door een werkgever betaald worden. Word je als schijnzelfstandige geherkwalificeerd, dan moet je klant die alsnog betalen.
-
Een contract waarin staat hoe jij en je klant samenwerken. Dit helpt om aan te tonen dat je effectief zelfstandig werkt.
-
Situatie waarin je op papier zelfstandige bent, maar in de praktijk werkt als een werknemer onder gezag.
-
Een zinnetje in je contract dat zegt: “Jij werkt alleen voor mij.” Klinkt flatterend, maar kan tricky zijn als je andere klanten of projecten wilt.
-
De mensen die zorgen dat je later een pensioen hebt, of ziek kan zijn zonder op je spaarrekening te teren. Als werkgever of zelfstandige met personeel betaal je RSZ-bijdragen bovenop het loon.
-
De grote vriendelijke reus, als je alles netjes regelt. Anders: de boeman met een vergrootglas. Ze innen belastingen en controleren of je je boekhouding op orde hebt.
